Dost, candır, canandır, yarendir. Sıkıntılarını, üzüntülerini, dertlerini, söylemesen de o senin hâl dilinden anlayan kişidir. Yani sıkıntılarının, üzüntülerinin, acılarının, sevinçlerinin, başarılarının paydaşıdır.
             İnsan, çevresindeki diğer insanlarla konuşarak anlaşırken dostları ile de gönül vasıtası ile anlaşır.
         Dost, yolunuz ister düz, engelsiz ister ise yokuş, dikenli, engelli çetin yol olsun fark etmez, sizinle gece gündüz yol alan iyi bir yoldaştır. Amasız, fakatsız asla sizi yarı yolda bırakmaz. Dost, başarılarınızı kendi başarısı gibi görürken, başarısızlığınız da ise size teselli veren ve yeniden ayağa kalkıp başlamanız için sizi motive eden kişidir. Dostlar arasında yakın veya ırak mesafe yoktur. Siz ondan uzak olsanız da o size her daim yakındır. Çünkü dostun yeri gönül köşküdür. 
         Dostu çok olanın hatası da az olur. Dost, erken uyarı sistemi gibi tehlikeleri önceden haber verir. 
        Düşman ise size karşı kötü niyet besleyen, kötü kalpli kimsedir. Sizin dertleriniz, acılarınız ona zevk verirken sevinçleriniz ve başarılarınız ise ona acı verir. Düşman, size zarar vermek için her fırsatı kollar, sizin iyliğinize olacak işlerin daima  tersini yapar. Düşman, hiçbir zaman size karşı kin, nefret ve de kıskançlık gibi güçlü duygularını yüreğinde söndürmez. Bu duygularını kor ateşe döndürerek ateşte sizi yakmak için yüreğindeki kini, nefreti devamlı körükler.
          Sanırım şimdi, dost kim, düşman kim? Sorusunu cevaplandırabiliriz.
- Dostun özelliklerini bir cümle ile anlatabiliriz. "Haliniz ile hallenendir."
   Düşmanı biraz irdeleyelim, 
- Düşmanın gıdası; kini, nefreti ve de kıskançlığıdır.
- Sizin, sevinçleriniz ona üzüntü; başarılarınız ise ızdırap verir. 
- Düşmanınızın hiç sevmediği ise sizin başarı gösterdiğiniz güçlü yönünüzdür. Hatta yaptığınız aletler ile dünya savaş düzenini değiştirseniz ve de yeni dünya harp doktrinlerine mührünüzü vursanız da herkes ortaya koyduğunuz başarıdan dolayı sizi takdir etse de düşmanınız başarınızı gölgede bırakmak ve karalamak için size her türlü iftirayı atmaktan geri durmaz. 
- Düşmanların gönlü de oklarının hedefi de birdir. 
          Unutmayınız ki, düşmanın iki türü vardır. Bunlar, gizli düşman ve açık düşmandır. Bunlardan en tehlikelisi ise sizden görünümlü, fakat ruhunu düşmanlarınıza  emdirmiş ve çok yakınızda sinsice durup düşman oklarıyla aynı ölümcül noktanızı hedef alan gizli düşmandır.  
          Düşmanlar, kahrolsun; dostlar, var olsun!Yüce Mevlâm, gizli ve açık düşmanlarla mücadele için zihnimize, bileğimize ve yüreğimize güç kuvvet versin! 
     Seyit TOK