Gümüşhane-Bayburt Havalimanı’nda Usulsüzlük Olduğu Sayıştay Raporuyla Belgelendi

Sayıştay’ın 2020 yılına ait Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denetim Raporu yayınlandı. Yayınlanan rapora göre, Gümüşhane-Bayburt Havalimanı’nda usulsüzlük olduğu belirtildi.

Sayıştay’ın 2020 yılına ait Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denetim Raporu yayınlandı. Yayınlanan rapora göre, Gümüşhane-Bayburt Havalimanı’nda usulsüzlük olduğu belirtildi. Sayıştay kamu kurumlarının mali faaliyetlerini izlediği 2020 raporunu yayınlandı. Raporda Gümüşhane'nin Köse ilçesine bağlı Salyazı köyünde, 13 Mart 2018'den bu yana yapımı süren ve altyapı inşaatlarında sona yaklaşılan Gümüşhane-Bayburt Havalimanı için usulsüzlük olduğu belirtildi. Gümüşhane şehir merkezine 67, Bayburt'a ise 47 kilometre uzaklıkta bulunan projede, Sayıştay’ın yaptığı denetimlere göre, yüklenici firma tarafından işin bir bölümünün taşeron firmaya verilmesi gerekirken, tamamının taşerona verildiği belirlendi. 174.7 milyon liraya ihale edilen ve ihaleyi üstlenen firmaların işin tamamını değil, sadece bir kısmının devredilebileceğinin belirtildiği raporda, söz konusu yüklenici firmanın ihale konusunun tamamını 156.9 milyon lira bedelle taşerona devretmesine bakanlıkça onay verildiği belirtildi” Sayıştay’ın raporunda yer alan Bulgu 11’deki ifadeler ise  şu şekilde; “ İhale Edilen Yapım İşinin Tamamının Alt Yükleniciye Yaptırılması Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM) tarafından yürütülen Bayburt Gümüşhane Havalimanı Altyapı ve Müteferrik İşler İnşaatı yapım işinde, yüklenici firma ile alt yüklenici arasında işin tamamını yaptırmak üzere sözleşme yapıldığı ve bu alt yüklenici sözleşmesine İdarece olur verildiği görülmüştür. Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin (YİGŞ) “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde, alt yüklenici; sözleşme konusu işin nev’i itibarıyla bir kısmını yüklenici ile yaptığı sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişi olarak tanımlanmıştır. Sözleşme eki YİGŞ’nin “Alt yüklenicilerin çalıştırılması ve sorumlulukları” başlıklı 20’nci maddesinin üçüncü fıkrasında da, işin tamamının hiçbir suretle alt yüklenicilere yaptırılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Söz konusu yapım işi, İdare tarafından 190.438.256,29 TL olarak hazırlanan yaklaşık maliyet üzerinden 16.01.2018 tarihinde 174.748.099,75 TL bedelle ihale edilmiş ve 27.02.2018 tarihinde sözleşmesi imzalanmıştır. 13.03.2018 tarihinde yer teslimi yapılan işin, sözleşmeye göre bitim tarihi 01.04.2020 olarak belirlenmiştir. İşe ait Sözleşme’nin 15.1 ve 15.2'nci maddeleri ile Sözleşme’nin eki İdari Şartname’nin 18.1'inci maddelerinde; ihale konusu işte İdarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabileceği; ancak, işin tamamının alt yüklenicilere yaptırılamayacağı ve alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluklarının yüklenicinin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı düzenlenmiştir. Yüklenici firma 03.03.2018 tarihli dilekçe ile taahhütleri altında yapım çalışmaları devam eden işte, alt yüklenici olarak çalıştırmak istedikleri adi ortaklığa ait bilgi ve belgeleri İdareye sunmuştur. İdare tarafından 19.04.2018 tarihli yazıyla, ana yüklenici ile alt yüklenici firma arasında düzenlenen Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin “Sözleşme bedeli” başlıklı 6’ncı T.C. Sayıştay Başkanlığı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 99 maddesinin, yüklenici sözleşmesi kapsamındaki 156.929.798,50 TL tutarındaki (89,80 oranında) işlerin YİGŞ 20.1-10 maddeleri, işe ait Sözleşme’nin 15.1 ve 15.2 maddeleri ile İdari Şartname’nin 18.1'inci maddesi gereğince yaptırılmasına olur verilmiştir. Ancak, işi alan yüklenici firma ile alt yüklenici adi ortaklık arasında düzenlenen ve İdarenin onayına da sunulan Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin; “Sözleşmenin konusu” başlıklı 4’üncü maddesinde, “Bayburt-Gümüşhane Havalimanı Altyapı ve Müteferrik İşler İnşaatı” işinde, İdareye yüklenici tarafından ihale sürecinde sunulan Birim Fiyat Teklif Cetvelindeki işleri kapsadığı ve sözleşme çerçevesinde taşeronun, ana sözleşme ve ekleri kapsamındaki işlerin tamamını yapmayı taahhüt ettiği; “Sözleşmenin ekleri” başlıklı 5’inci maddesinde; Ana Sözleşme ve eklerinin, işbu Sözleşme’nin de ekleri olduğu, Sözleşme ile Ana Sözleşme arasında aykırılık olduğu takdirde, Ana Sözleşme ve eklerinde yer alan hükümlerin esas alınacağı; “Sözleşmenin bedeli” başlıklı 6’ncı maddesinde ise, taşeronun bu Sözleşme’de belirtilen işlerin tamamını Ana Sözleşme ekinde yer alan İdare tarafından onaylanmış olan Birim Fiyat Teklif Cetveli Sözleşme esasları dâhilinde yapmayı kabul ve taahhüt ettiği ve işin teklif bedelinin (indirim uygulandıktan sonraki bedel) 156.929.798,50 TL olduğu düzenlenmiştir. Anılan Sözleşme hükümlerinden yüklenici firma ile alt yüklenici arasında yapılan ve İdare tarafından da olur verilen Alt Yüklenici Sözleşmesi’ne göre, alt yüklenicinin Ana Sözleşme ve ekleri kapsamındaki işlerin tamamını yapmayı taahhüt ettiği, Ana Sözleşme ve eklerinin Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin de eki olduğu ve işlerin tamamının Ana Sözleşme ekinde yer alan İdare tarafından onaylı Birim Fiyat Teklif Cetveli esasları dâhilinde 156.929.798,50 TL bedelle alt yüklenicinin yapmayı kabul ve taahhüt ettiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, yüklenici firma işin tamamını ihale bedeli olan 174.748.099,75 TL tutarının 10,20 indirim oranına karşılık gelen 156.929.798,50 TL bedelle Alt Yüklenici Sözleşmesi imzalamak suretiyle yaptırmaktadır. İdare tarafından söz konusu alt yükleniciye alt yüklenici sözleşmesinin onaylanması suretiyle işin tamamının yaptırılmasına olur verilmesi sözleşmenin devri sayılacağından, 4735 sayılı Kanun'un sözleşme devrine ilişkin hükümlerinin uygulanması gerektiği değerlendirilmektedir. T.C. Sayıştay Başkanlığı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 100 4735 sayılı Kanun'un sözleşmenin devrini düzenleyen 16'ncı maddesi gereği, sözleşme, zorunlu hallerde ihale yetkilisinin yazılı izni ile başkasına devredilebilir. Ancak, devir alacaklarda ilk ihaledeki şartların aranması zorunludur. Şayet, yüklenici tarafından işin tamamı alt yüklenici tarafından yaptırılmak isteniyorsa, anılan alt yüklenici sözleşmesinin idarece sözleşmenin devri hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Kamu idaresince, Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin 4'üncü maddesinde alt yüklenicinin Ana Sözleşme ve ekleri kapsamındaki işlerin tamamını yapmayı kabul ve taahhüt etmesinden dolayı, ihaleye esas Birim Fiyat Teklif Cetvelindeki işler ile Alt Yüklenici Sözleşmesi kapsamındaki işler aynı olduğundan Ana Sözleşme’deki işlerin tamamının alt yükleniciye yaptırılacağı gibi bir anlam çıkarılmasının mümkün olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca, aynı Sözleşme’nin 6'ncı maddesinde yer alan “taşeron, bu sözleşmede belirtilen işlerin tamamını...” ifadesinden ve ekinde yer alan Alt Yüklenici Sözleşmesi kapsamındaki işleri gösteren Birim Fiyat Cetvelindeki imalatların Ana Sözleşme eki Birim Fiyat Teklif Cetvelinden farklı olmasından, Ana Sözleşme kapsamındaki işlerin tamamının alt yükleniciye yaptırılması gibi bir durumun söz konusu olmadığı ifade edilmektedir. Ancak, Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin 4'üncü maddesinde, sözleşme konusunun Ana Sözleşme "Birim Fiyat Teklif Cetvelinde" yer alan işleri kapsadığı ve alt yüklenicinin Ana Sözleşme ve ekleri kapsamındaki işlerin tamamını yapmayı kabul ve taahhüt ettiği ifadeleri yer almaktadır. Aynı Sözleşme’nin 5'inci maddesinde Ana Sözleşme eklerinin Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin de ekleri olduğu ve herhangi bir aykırılıkta Ana Sözleşme ve eki hükümlerinin esas alınacağı ifadeleri de bulunmaktadır. Sözleşme’nin 6'ncı maddesinde ise, Sözleşme bedelinin Ana Sözleşme bedeline indirim uygulandıktan sonra hesaplanan bedel olduğu ifade edilmiştir. Bu nedenle, işin kapsamı açısından Alt Yüklenici Sözleşmesi hükümlerine göre, Ana Sözleşme ve ekleri ile Alt Yüklenici Sözleşmesi ve eklerinin farklı olması mümkün değildir. Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin ekinde Ana Sözleşme’den farklı olarak Birim Fiyat Teklif Cetveli olduğuna ilişkin Alt Yüklenici Sözleşmesi’nde bir ifade bulunmamaktadır. Kaldı ki, Ana Sözleşme’de Ana Sözleşme ekleri ile Alt Yüklenici Sözleşmesi ekleri arasında farklılık olması halinde Ana Sözleşme ve eklerinin geçerli olacağı hüküm altına alınmıştır. T.C. Sayıştay Başkanlığı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 101 Ayrıca, İdare tarafından proje değişikliği yapılarak verilecek ek işlerin dâhil alt yükleniciye yeni birim fiyat üzerinden yaptırılacağı Alt Yüklenici Sözleşmesi’nin 6'ncı maddesinde düzenlenmiştir. Bununla birlikte, Alt Yüklenici Sözleşmesi’ne dâhil olmadığı iddia edilen işlerin asıl yüklenici veya başka bir alt yükleniciye yaptırıldığına ilişkin herhangi bir belge de ileri sürülememiştir. Kamu idaresince, Alt Yüklenici Sözleşmesi’nde yer alan ve yanlış anlaşılmaya sebep olabilecek ifadelerin, yüklenici tarafından sunulan ekli zeyilname ile değiştirildiği ifade edilmesine ragmen, Başkanlığımıza gönderilen ekler arasında böyle bir bilgi bulunmamaktadır. Sonuç olarak, İdare tarafından söz konusu işte alt yüklenici çalıştırılmasına ilişkin verilen olurun, Kamu İhale Kanunu, YİGŞ ile işe ait Sözleşme ve eklerinde yer alan işin tamamının alt yüklenicilere yaptırılamayacağına ilişkin düzenlemelere uygun olmadığı ve bu haliyle alt yüklenici sözleşmesinin sözleşmenin devri şeklinde sayılması gerektiği değerlendirilmektedir.”